روش های نگهداری و مراقبت از فیکوس لیراتا

معرفی فیکوس لیراتا

فیکوس لیراتا که در ایران با نام فیکوس آفریقایی هم شناخته‌شده‌است. برگ‌های این گیاه جذاب، سبزرنگ و شبیه سایز ویولن است و همین نکته فیکوس آفریقایی را به گیاهی خاص تبدیل کرده‌است. فیکوس آفریقایی بومی جنگل‌های استوایی آفریقاست و بلندی آن در طبیعت ممکن است به ۱۲ متر هم برسد. زندگی آن‌ها در جنگل به صورت انگلی است یعنی روی درخت‌های دیگر رشد می‌کنند اما خوشبختانه نوع خانگی این گیاه با زندگی در خاک و گلدان سازگار است.

جالب است بدانید فیکوس لیراتا خواهر فیکوس الاستیکا است که برگ‌های سبز پررنگ و چرمی زیبا دارد.

روش نگهداری فیکوس آفریقایی

نور مناسب

این گیاه جذاب به نور زیاد و غیرمستقیم نیازدارد. آن را نزدیک پنجره‌ای آفتاب‌گیر بگذارید تا در طول روز بتواند نور کافی را جذب کند.آفتاب نباید مستقیما به گیاه بتابد، منظور از نور خوب نور غیرمستقیم می باشد.نور مستقیم باعث سوختن و قهوه ای و خشک شدن لبه های برگ ها می شود. هرچند ماه یک بار گیاهتان را بچرخانید تا نور به صورت مساوی به همه‌ی برگ‌هایش برسد و از کج‌شدن آن جلوگیری‌کنید.

هفته‌ای یک بارپشت و روی برگ‌های آن را با دستمال مرطوب و نرم به آرامی تمیز کنید تا گرد و غبار روی برگ‌های آن ننشیند و جذب نور تا حدممکن زیاد شود. این نکته‌ی مهمی است چون برگ‌های بزرگ این گیاه گرد و غبار را به راحتی به خودش جذب می‌کند.

آبیاری

به عنوان قانون کلی، هرزمان که سطح خاک گلدان نسبتا خشک شد، به آن آب بدهید. آبی که به گیاه می‌دهید باید هم‌دمای اتاق و ولرم باشد و از دادن آب سرد به آن خودداری‌کنید چون به گیاه شوک وارد می‌کند. بعد از آبیاری، آب اضافی باید کاملا از گلدان خارج شود و خاک گلدان غرق در آب نماند. وقتی که آب اضافی در زیرگلدانی جمع شد، آن را خالی کنید. اگر گلدان شما سوراخ خارج شدن آب ندارد باید حتما قسمت زیادی از خاک کف گلدان پوکه باشد تا آب از خاک اطراف ریشه با فضای خالی طبقه زیرین خاک منتقل شود.به اصلاح آب خارج شود.

فیکوس آفریقایی به آبیاری زیاد یا کم حساس است و برای همین مدتی زمان می‌برد تا زمان درست آبیاری گیاه را متوجه شوید. هم‌چنین با دانستن علامت‌های زیر می‌توانید از خشک‌شدن یا گندیدن ریشه‌های گیاه‌تان جلوگیری کنید. اگر به فیکوس‌آفریقایی مقدار کمی آب بدهید، لبه‌های برگ‌هایش قهوه‌ای می‌شود و برگ‌ها می‌ریزند، از طرفی اگر به گیاه بیش از اندازه آب بدهید، لکه‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها و لبه‌ی آن پدید می‌آید و خاک آن بوی ناخوشایندی می‌گیرد.

دما

این گیاه آب و هوای گرم و مرطوب را دوست دارد چون مشابه آب و هوای جنگل‌های پربارانی است که بومی آن است. دمای مورد نیاز آن بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است. یادتان باشد فیکوس آفریقایی را در دمای زیر ۱۰ درجه سانتی‌گراد نگذارید وگرنه روی برگ‌های آن لکه قهوه‌ای به وجود‌ می‌آید. برای این‌که مقدار رطوبت هوای آن را زیادتر کنید می توانید گلدان‌های دیگر را هم کنارش بگذارید چون گیاهان در کنار هم می‌توانند رطوبت هوای اطراف‌شان را زیاد کنند. راه دیگر استفاده از دستگاه بخور سرد است، هم‌چنین می‌توانید برای گیاه‌تان جزیره درست‌کنید. یعنی یک سینی را پر از سنگ‌های متوسط و ریز کنید و داخل آن آب بریزید. سپس گلدان را طوری روی آن بگذارید که کف گلدان با آب تماس نداشته‌باشد. فیکوس آفریقایی به جریان هوای سرد حساس است و اگر مقابل هوای سرد قرار بگیرد برگ‌هایش خشک می‌شود. آن را دور از پنجره‌های باز و کولر بگذارید. هم‌چنین از جا به جاکردن آن خودداری کنید چون باعث ایجاد شوک به آن و ریزش برگ‌هایش می‌شود.

خاک

این گیاه به خاکی سبک با زهکش بالا و مواد مغذی فراوان نیاز دارد. ترکیب پیت ماس و پرلیت برای داشتن گیاهی سبز و سالم نیاز است. توجه داشته باشید که خاک حتما زهکشی بالایی داشته باشد.

کوددهی

در فصول رشد یعنی بهار و تابستان ماهی یک مرتبه از کودهای شیمیایی مایع برای تقویت گیاه استفاده کنید. دقت کنید که در صورت دادن کود زیاد ممکن است برگها و ریشه گیاه بسوزد و گیاه به طور کامل نابود شود.

روش هرس کردن برگ ها

هرس کردن و بریده برگ‌ها باعث می‌شود رشد گیاه بهبود پیدا کند. هراز گاهی برگ‌های آسیب‌دیده و خراب گیاه را با قیچی جدا کنید تا گیاه انرژی خودش را صرف رشد بیش‌تر و غذارسانی به برگ‌های سالم کند. اگر شاخه‌های فرعی گیاه هم جلوی رفت و آمد را گرفته یا فضای محل زندگی‌تان را بیش از حد شلوغ کرده‌است، می‌توانید آن را قیچی کنید. دقت کنید که شاخه‌ی فرعی را از جایی برش بزنید که حداقل ۳ سانتی‌متر با شاخه‌ی اصلی فاصله داشته باشد تا آسیبی به شاخه‌ی اصلی گیاه نرسد.

تعویض گلدان

هر سال در فصل بهار، باید گلدان فیکوس لیراتای جوان را عوض کنید.زمان تعویض گلدان وقتی است که ریشه‌های آن ازانتهای گلدان بیرون‌می‌زند. یک گلدان مناسب انتخاب کنید، طوری که قطر آن 5 سانتی متر از گلدان فعلی بزرگ‌تر باشد. به آرامی خاک را کنار بزنید و سعی کنید گیاه را از گلدان خارج کنید. با دقت ریشه را بیرون بیاورید و در این حین، حتما زیر آن را با دست نگه دارید. سپس آن را در گلدان جدید بگذارید و فضای خالی را با خاک مخصوص گیاهان آپارتمانی پر کنید. هنگامی که گیاه بالغ شد، دیگر نیازی نیست که گلدان را مداوم عوض کنید. در این شرایط، هر بهار چند سانتی متر رویی خاک را بردارید و با خاک تازه جایگزین کنید. اگر تعویض گلدان را در خارج از خانه انجام می‌دهید، هنگامی این کار را بکنید که دما حداقل 10 درجه سانتی گراد باشد. دمای سردتر از این، اضطراب زیادی به فیکوس لیراتا وارد خواهد کرد.

فیکوس و حیوانات خانگی

اگر حیوان خانگی‌تان از برگ‌های این گیاه بخورد، دچار ناراحتی‌ معده می‌شود. بهتر است گیاه‌تان را در جایی بگذارید که حیوانات خانگی به آن دسترسی نداشته‌باشند.

آفت‌ و بیماری‌ها

فیکوس آفریقایی ممکن است مورد حمله‌ی آفت‌هایی مثل شپشک، شته، کنه تارعنکبوتی و حشره‌‌های پولک‌دار قرار بگیرد. همیشه زیر و روی برگ‌ و ساقه‌های گیاه را از نظر داشتن آفت بررسی کنید. در صورتی‌که آفت یا حشره‌‌ای روی گیاه مشاهده‌کردید، ابتدا با دستمال نرم آغشته به آب گرم و صابون، برگ‌ها را کاملا تمیز کنید سپس از آفت‌کش ملایم استفاده‌کنید.

روش تکثیر فیکوس آفریقایی

اگرچه رشد گیاه جدید کمی زمان بر است، اما باز هم تکثیر فیکوس زیبا اقدامی کاملا درست و تقریبا آسان است. رایج‌ترین روش، کاشت قلمه ساقه یا برگ این گیاه است. قلمه زدن روشی مطمئن است و می‌توانید آن را به سادگی در منزل انجام دهید

1- یک گلدان کوچک و خاک چند منظوره فراهم کنید، سپس آن را آبیاری کنید تا خاک کاملا مرطوب شود. همچنین می‌توانید یک شیشه تمیز کوچک (مانند شیشه مربا) را هم تا نیمه از آب پر کرده و آن را به عنوان گلدانی برای تکثیر گیاه استفاده کنید.

2- با یک تیغ تیز و تمیز، یک برگ را از نزدیک‌ترین جایی که به ساقه متصل است جدا کنید. اگر قصد دارید قلمه‌های متعددی از یک شاخه بریده شده جدا کنید، به آسانی شاخه را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. هر بخش باید یک یا دو برگ روی خود داشته باشد.

3- پایین قلمه را در خاک مرطوب شده بکارید. می‌توانید دو قلمه را با هم در یک گلدان قرار دهید. روی قلمه‌ها یک کیسه پلاستیکی قرار داده و برای جلوگیری از تماس آن با برگ‌ها، چند سیخ چوبی در خاک فرو کنید. سپس لبه پلاستیک را دور گلدان فرو کنید.

اگر از آب استفاده می‌کنید، ساقه بریده شده را در آب قرار دهید.

4- قلمه‌های خود را در کنار یک پنجره نورگیر قرار دهید و همواره ریشه‌ آن‌ها را از نظر فاسد شدن چک کنید. ریشه باید تقریبا 6 تا8 هفته بعد از تکثیر ظاهر شود.

5- قلمه‌های ریشه زده را در گلدان نهایی بکارید و مانند سایر گیاهان از آنها نگهداری کنید. تا زمانی که گیاه جوان است، افزایش رطوبت محیط برای آن بسیار مفید خواهد بود.

مشکلات رایج فیکوس لیراتا

سفید شدن برگها

اگر لکه های قهوه ای روشن یا سفید بر روی برگ ها مشاهده کردید، ممکن است دلیل آن دریافت بیش از اندازه نور خورشید باشد. به این حالت آفتاب سوختگی برگ یا سوختگی برگ می گویند. در مورد گیاه فیکوس لیراتا، می توانید برگ را با قیچی تیز هرس کنید و گیاه خود را به دور از نور مستقیم خورشید انتقال دهید.

لکه های قهوه ای روی برگ ها

اگر بر روی برگ های سبز یا لبه های برگ ها لکه های قهوه ای مشاهده کردید دلیل آن میتواند از آبیاری زیاد و پوسیدگی ریشه گیاهتان باشد. ریشه های گیاه را بررسی کنید و در صورت نیاز خاک گلدان را تعویض کنید. لکه‌های قهوه‌ای همچنین می‌تواند به این معنی باشد که گیاه نوسانات شدید دما را تجربه می‌کند، گیاه را از کنار وسایل گرمایشی یا سرمایشی دور کنید. همچنین اگر گلدان شما در کنار درب یا پنجره ای است که باد سرد از آن میوزد جای گلدانتان را تغییر دهید.

زرد شدن برگها

اگر برگهای فیکوس لیراتا زرد می شوند، ممکن است نشان دهنده مشکل باکتریایی باشد. ممکن است برای نجات گیاه خیلی دیر شده باشد. اما سعی کنید برگ های آسیب دیده را قطع کنید و خاک گیاه خود را تعویض کنید.

ریزش برگها

وقتی فیکوس لیراتا برگ های خود را از دست می دهد، به طور کلی نشانه آن است که گیاه آب زیادی دریافت می کند یا آب کافی به آن نرسیده است. علاوه بر این، گیاه ممکن است در معرض تغییرات شدید دمایی قرار گیرد که می تواند باعث ریزش برگ های گیاه نیز شود. گیاه را از هر وسیله گرمایشی یا تهویه مطبوع و دریچه های هوا دور کنید.