خاک ورمی کمپوست چیست؟

ورمی‌کمپوست متشکل از ورمی (کرم خاکی) و کمپوست (کود آلی) به معنای نوعی کود آلی است که از فعالیت کرم خاکی حاصل می‌گردد.

بیش از ۲۷۰۰ نوع کرم خاکی در طبیعت وجود دارد این کرم‌ها با کاوش خاک و تغذیه عناصر موجود در خاک و آمیختن آن با آنزیم‌های موجود در بدن خود، خاک را تازه می‌کنند و قدرت باروری آن را افزایش می‌دهند همچنین به دلیل جابجایی مداوم در خاک، با ایجاد سوراخ‌های زیاد، راه نفوذ اکسیژن به خاک را آسان می‌کنند.

تولید ورمی کمپوست فرایندی نیمه هوازی است (حدود ۸۰٪ رطوبت) که توسط گونه‌ای خاص از کرمها، قارچ‌ها، باکتری‌ها، و اکتینومیست‌ها انجام می‌شود، همچنین مواد حاصل از بستر رشد کرم بوده که پس از دفع مواد زائد از سیستم گوارشی کرم در محیط باقی می‌ماند، ورمی‌کمپوست، مجموعه‌ای از فضولات کرم به همراه مواد آلی تجزیه شده و نیز اجساد کرم‌هاست که برای گیاه ارزش غذایی فراوانی دارد. در خاک‌هایی دارای مواد دفع شده توسط کرمها، عناصری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم ۵ – ۱۱ مرتبه بیشتر از خاک‌های بدون کرم است. در اثر عبور مواد آلی از دستگاه گوارش کرم، عناصری از جمله ریزمغذی‌ها زیاد می‌شوند.

تولید ورمی‌کمپوست، تغذیه کرم‌های قرمز حلقوی بارانی از مواد آلی پسماندهای آشپزخانه بوده و محصول این فرایند کود آلی است که یکی از غنی‌ترین کودهای شناخته شده در دنیا است.

 

انواع ورمی کمپوست

• ورمی کمپوستی که حاصل از کود‌های گاوی و گوسفندی است
• ورمی کمپوست خاک برگ
• ورمی کمپوست زباله شهر‌ها

 

مقایسه انواع ورمی کُمپوست

کود‌های گاوی و گوسفندی

از فضولات گاو و گوسفند در اسطبل‌ها بدست‌ می‌‌آید و مدت زمان درست کردن آن حدود ۵۰ تا ۶۰ روز می‌باشد. در این روش کود‌ها را پس از خشک و نیمه پوسیده کردن آنها را با آهک و به مقدار مشخصی کرم‌،‌ در ابعاد مشخصی بسته بندی می‌کنند.

 

کود‌های فضولات شهری

این نوع خاک ورمی کمپوستی مانند کود گاوی و گوسفندی بوده با این تفاوت که بسته بندی کود گاوی و گوسفندی فشرده‌تر است و تولید مثل کرم‌ها در کود گاوی بیشتر می‌باشد.

 

کود‌های خاک برگ

این نوع کود از برگ درختان پدید‌ می‌‌آید برگهایی که خشک و پوسیده شده اند و ثمری ندارند تولید مثل کرم‌ها در این کود بسیار کم بوده اما طول دوره تولید آن کمتر است.

 

چگونگی تهیه خاک ورمی کمپوست

1-محلی را در خانه در نظر بگیرید تا حوضچه کرم را در آن قرار دهید، بهترین جاها برای قرار دادن حوضچه کرم جاهایی هستند که سطوح حرارتی و رطوبتی مستمر دارند.کرم ها را نزدیک بخاری، اجاق، تهویه کننده هوا و تهویه مطبوع قرار ندهید.با وجودی که کرم های کمپوست بوی بدی تولید نمی کنند، ممکن است بخواهید حوضچه را دور از محل نشیمن اصلی قرار دهید.

 

2-یک حوضچه کرم بخرید یا یک ظرف ذخیره آماده نمایید.حوضچه های کرم جعبه های پیش ساخته ورمی کمپوست هستند.بسیاری از مغازه های آلی یا باغبانی فروشنده آن ها هستند.اگر جعبه کرم نمی خرید، یک مخزن بیست گالنی از مغازه خریداری نمایید.از تیرگی آن و اینکه نور واردش نمی شود اطمینان حاصل نمایید. این ظرف بستر، خرده های غذا و کرم ها را نگه می دارد.این ظرف مقدار رطوبت را تنظیم نموده و مانع از ورود نور می گردد. از درب دار بودن ظرف خریداری شده اطمینان حاصل نمایید.در غیر این صورت، شما مجبورید با عملکردی دیگر، حوضچه را با پلاستیک سیاهی مثل کیسه زباله بپوشانید.

 

3-برای جریان هوا سوراخ هایی در حوضچه حفر نمایید.اگر حوضچه کمپوست پیش ساخته بخرید، سوراخ های هوا آماده اند.اگر مخزن ذخیره می خرید، سوراخ هایی به اندازه 1.27 سانتیمتر یا نیم اینچ در کف، جوانب و درب حوضچه ایجاد نمایید.حدود 20 سوراخ در حوضچه ایجاد نمایید. 5 سوراخ در درب و کف ایجاد کنید و حداقل سه سوراخ در هر طرف بوجود بیاورید. کرم ها از ظرف بیرون نمی روند چون آن ها نورگریز هستند.با این حال شما می توانید سوراخ ها را با غربال سیمی یا توری بپوشانید.

 

4-حوضچه ها را روی بلوک هایی که در زیر خود پلاستیک دارند قرار دهید.دو بلوک سیمانی، دو قطعه چوبی 4*4 اینچ یا هر چیز دیگری که حوضچه را دور از زمین نگه دارد را مورد استفاده قرار دهید. در جایی که می خواهید حوضچه کرم را قرار دهید، یک ورقه بزرگ پلاستیک را قرار دهید. بلوک‌ها را روی پلاستیک گذاشته و حوضچه را روی بلوک ها قرار دهید.

 

5-بهترین کرم ها برای درست کردن ورمی کمپوست وول خورنده های قرمز هستند.کرم خاکی های افریقایی و کرم های کمپوست هم اختیارات خوبی هستند.

 

6-برای بستر سازی روزنامه ها یا مقوای موجدار را ریز ریز نمایید، کرم ها نیاز به بستری دارند که همیشه مرطوب باشد.پس روزنامه و مقوای موجدار انتخاب های خوبی هستند.کاغذ روزنامه را در عرض های یک اینچ ریز ریز نمایید.مقوا را هم در همان اندازه ریز ریز نمایید.خرده ها باید به اندازه ای باشند که یک ارتفاع 8 اینچی از حوضچه را پر نمایند. از کاغذ گلاسه یا کاغذ جوهری استفاده نکنید، الا اینکه جوهر برای کاغذ روزنامه استفاده شده باشد.آن ها ممکن است برای کرم ها مضر باشند. نوارهای پاره شده کاغذ توالت یا رول های حوله کاغذی و کارتن های مقوایی تخم مرغ نیز عالی کار می کنند.

 

7-بستر را در آب غوطه ور نمایید، کرم های شما نیاز به رطوبت دارند تا زندگی کرده و تنفس نمایند.پس قبل از اینکه بعدا کرم ها اضافه شوند، مهم است که بستر مرطوب گردد. بستر را بعد از اینکه ریز ریز کردید مستغرق نمایید یا بعد از اینکه آن را در حوضچه قرار دادید، تحت تاثیر جریان آب بگذارید. اطمینان حاصل نمایید که بستر کاملا مرطوب شده است. ممکن است بهترین کار ریز ریز کردن بستر و استغراق آن در آب در ظرف جداگانه برای مدت 15 دقیقه یا در این مایه ها باشد.برای آن بهتر است که بطرف خیلی تر بودن بیش از خیلی خشک بودن گرایش داشته باشد. بستر را تا زمانی که آماده نیستید که کاملا حوضچه کرمتان را بسازید، مرطوب نسازید.در غیر این صورت ممکن است خشک شده و نیاز به رطوبت گیری مجدد داشته باشد.

 

8-بستر را داخل حوضچه بگسترانید، وقتی که آب داخل بستر را به خود کشیده است، آن را در کف حوضچه پهن کنید. بستر دست کم باید ارتفاع 8 اینچی حوضچه را بپوشاند. در اینصورت فضای کافی برای کرم ها فراهم خواهد شد تا در حوضچه ساکن شوند.به مجرد اینکه کار گستردن بستر را انجام دادید، آن را نرم نمایید.

 

9-یک ملاقه خاک بالای بستر را آب پاشی کنید. از آنجا که کرم ها بطور طبیعی در خاک زندگی می کنند، اگر مقداری خاک به حوضچه اضافه کنید، آن ها در حوضچه ورمی کمپوست بیشتر احساس خواهند کرد که در خانه هستند. یک بیل خاک بدون زباله از بیرون تهیه کرده .آن را به عنوان یک لایه مسطح در عرض بستر بگسترانید. اگر خاک خشک است، کاملا اطمینان حاصل نمایید که در آب غوطه ور شده است و این اطمینان را قبل از افزودن آن به حوضچه کسب نمایید.

 

10-یک لایه یکدست از خرده های غذایی بالای خاک بریزید. بهترین خرده های غذایی مورد استفاده پوست میوه، پوست پرتقال و هندوانه و خربزه، هسته سیب و گلابی، برگ، دانه میوه ها و سبزیجات می باشد. پوست تخم مرغ شکسته، تی بگ(چای کیسه ای) و دانه های قهوه هم بخوبی کار می کنند.  از اضافه کردن گوشت و استخوان و هر نوع محصول لبنی خودداری نمایید. همچنین از اضافه کردن نان و مقدار زیاد مرکبات پرهیز نمایید.

 

11-درب را بسته و سه روز تا دو هفته منتظر بمانید. کرم ها عموما غذاهایی را می خورند که کاملا به یک خرده تجزیه شده باشند. پس خیلی بهتر است که قبل از اضافه کردن کرم ها، به غذا اجازه تجزیه شدن در حوضچه کرم را بدهید. سه روز حداقل است، اما برای اضافه کردن کرم ها بیش از دو هفته را در انتظار نگذرانید. اگر نگران بو هستید، حوضچه را در اولین دوره تجزیه در بیرون بگذارید.با قرار گیری کرم ها در حوضچه، آن ها کمک می کنند که میزان بو کمتر شود.

 

12-کرم ها را داخل بستر بگذارید. درب جعبه کرم را باز کرده و یک سوراخ در وسط بستر بگسترانید. ریختن کرم ها در داخل این سوراخ از قرارگیری آن ها در بالا بهتر است. کرم ها از این طریق بیشتر احساس در خانه بودن را کرده و بر این گمان که تا حدی در زیر زمین هستند خواهند بود. اگر آن ها با این کار احساس شلوغی کنند، دو سوراخ در بستر ایجاد کرده و حدود نیمی از کرم ها را در هر سوراخ قرار دهید.

 

13-برای 1000 کرم حدود 0.5 پوند غذا در روز بریزید.ورمی کمپوست یک علم کاملا دقیق نیست.عموما 1000 کرم می توانند نیم پوند در روز کمپوست تولید کنند. اگر خانواده شما بیش از این ها زایدات تولید می کنند، می توانید کرم های بیشتری به حوضچه اضافه نمایید. اگر در بعضی روزها غذای بیشتری تولید می کنید، خرده های غذا را ذخیره نموده و آن ها را بعدا اضافه کنید، طوری که حدود 4 پوند(1.8 کیلوگرم) در هفته را بطور متوسط داشته باشید.

 

14-ورمی کمپوست را بعد از حدود شش ماه جمع کنید. سطل را هفتگی چک کنید تا ببینید چقدر بستر از دست رفته دارید. وقتی که تمام بستر به کمپوست تبدیل می شود وقت آن است که کمپوست را جمع کنید. همه را به یکطرف رانده و سپس بستر تر جدید را اضافه نمایید.به آرامی با ملاقه کمپوست را بردارید ولی اجازه دهید که کرم ها در حوضچه بمانند.

 

 

مزایای ورمی کمپوست

• سبک و بدون هرگونه بو
• عاری از تخم علف های هرز
• حاوی میکروارگانیسم‌های هوازی مفید مانند ازتوباکتری ها
• بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی
• دارا بودن عناصر میکرو مانند: آهن، روی، مس و منگنز
• دارا بودن مواد محرّکه رشد گیاهی نظیر ویتامین‌ها به ویژه ویتامین B12 (کبالامین)
• قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی و عاری از باکتری‌های غیرهوازی، قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌های پاتوژن
• اصلاح‌کننده خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک
• انطباق کامل با الزامات قوانین و مقررات محیط زیست
• تولید در داخل کشور (صد درصد)
• قابل مصرف در پرورش کلیه محصولات کشاورزی
• هوادهی خاک با ایجاد خلل و فرج و ایجاد پوکی در خاک‌های متراکم

استفاده از این نوع کود، کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی افزایش می‌دهد؛ و مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد.

 

ویژگی‌های ورمی کمپوست آماده

ورمی کمپوست آماده و رسیده دارای رنگ تیره می‌باشد و با داشتن رطوبتی قابل قبول بین دو انگشت حالت صابونی و لغزنده به خود می‌گیرد.

بی‌بو بودن در ورمی کمپوست مطلق نیست و ورمی کمپوست مرطوب دارای بوی کمی خفیف تر و نزدیک به خاک می باشد.

دانه بندی مشخص ورمی کمپوست نشانه دیگر از مطلوبیت ورمی کمپوست می‌باشد که البته لازم است ذکر شود که دانه بندی خوب با سرند مناسب و همچنین به موقع سرند کردن بستر از لحاظ رطوبتی رابطه‌ای مستقیم دارد.

در ورمی کمپوست آماده شما دانه‌های تیره که همان ورمی کمپوست یا مدفوع کرم است می‌بینید و باقی‌مانده از بستر اولیه نیمه تجزیه شده یعنی تخم گیاه یا آفت در آن مشاهده نمی‌شود و به واقع برد این کود به دلیل نداشتن تخم علف هرز و آفت می‌باشد.

آبگیری ورمی کمپوست یک خاصیت منحصر به فرد برای این کود می‌باشد بگونه‌ای که در انتهای زمان تولید شما پی می‌برید که بسترهای شما دارای رطوبت بالایی می‌باشد و زمان و تکرار آبیاری شما کاهش می یابد و این موضوع نیز نشانه‌ای از وجود ورمی کمپوست می‌باشد.

 

 

تاثیر ورمی کمپوست روی گیاهان

تاثیر ورمی کمپوست بر روی ذرت

هنگامی که از کرم خاکی به همراه کود آلی ورمی کمپوست استفاده شد ، میزان رشد گیاه ذرت بیشتر از زمانی بود که فقط از کود های شیمیایی مرسوم استفاده شد. در حالیکه با استفاده از کود های شیمیایی هر گیاه بطور متوسط ۵ سانتی متر در هفته رشد کرد، با استفاده از ورمی کمپوست و کرم خاکی هر گیاه بطور متوسط ۱۵ سانتی متر در  هفته رشد کرد.

 

تاثیر ورمی کمپوست بر روی خیار

پس از گذشتن از  اواسط دوره ، مواد غذایی موجود در تیمارهای مخلوط با کود گاوی  به حداقل رسید و رشد بوته ها با کندی ادامه یافت ، در حالی که در شرایط  مساوی  تیمارهای مخلوط شده  با کود ورمی کمپوست که از نوعی کرم خاکی با نام ایزینیا فوتیدا کالیفرنیایی تهیه می شود به سرعت رشد و به گل دهی ادامه دادند. در انتهای فصل بوته های خیار درختی که با کود گاوی تغذیه کردند زرد شدند.

 

میزان مصرف ورمی کمپوست

ورمی کمپوست چون برخلاف کودهای دامی ریشه را نمی سوزاند می توان با خیال آسوده تر استفاده کرد تا نیازهای گیاهان به طور کامل برطرف شود .

• برای درختان مثمر و غیر مثمر به اندازه سن درخت تا دوبرابر به کیلوگرم . مثلا برای درخت 7 ساله بین 7 الی 14 کیلوگرم .
• برای زمین های زراعی بین 5 تا 40 تن ( 5 تن برای زمین های حاصلخیز و 40 تن برای زمین های فقیر ) که معمولا 10 تن درهر سال قبل از کشت توصیه می شود .
• برای گلها و درختچه های  باغ و باغچه هر گل بین 2 تا 5 کیلوگرم بسته به اندازه و سن (هر سال یکبار) .
• برای گلدان‌ها بین 20 الی 30 درصد از حجم گلدان می توان ورمی کمپوست استفاده کرد .

 

نحوه مصرف ورمی کمپوست

ورمی کمپوست بهتر است چالکود شود . برای نهال ها موقع کاشت نهال با خاک و ماسه بادی مخلوط و چاله نهال پر شود . برای درختان به صورت چالکود در سایه انداز درخت و ترجیها محل آبدهی مثل زیر قطره چکان ها در روش آبیاری قطره ای . برای گل ها و درخچه های زینتی هم بهتر است چالکود شود.  برای کشت سیفی جات می توان پس از کشت به صورت نواری کنار بوته روی سطح خاک ریخت یا اینکه قبل از لیپر با خاک مخلوط گردد. در گلدان ها نیز موقع عوض کردن خاک می توان ورمی کمپوست را به خاک اضافه نمود.

 

 

کاربرد ورمی کمپوست

• استفاده جهت میکروب کشی خاک
• احیای اراضی کشاورزی و تخریب شده
• احیای زمین‌های اطراف راه‌ها و جاده ها
• به عنوان کود برای چمن پارک ها‌،‌ زمین بازی فوتبال‌،‌ زمین بازی گلف و…
• هم چنین برای تولید آجر نیز‌ می‌‌توان از خاک کمپوست استفاده کرد.

 

نحوه استفاده از ورمی کمپوست

مقدار استفاده از ورمی کمپوست بسته بر نوع کود و نوع گیاهی که می‌خواهید‌،‌ متفاوت است؛ ولی به طور معمول اینگونه است. برای گلدان‌های آپارتمانی به عمق ۲ الی ۵ سانتی متر خاک گلدان را با ورمی کُمپوست مخلوط باید کرد و برای باغچه‌ها ۲ الی ۳ کیلوگرم کود برای هر یک مترمربع