آشنایی با گیاهان
بهترین کاکتوس برای پرورش در خانه
فروردین
کاکتوس‌ها به خاطر ذخیره‌ی آب در برگ و ساقه‌شان قابلیت زندگی در شرایط نامساعد مثل کم‌آبی را دارند، پس اگر فراموش کنید که مدتی به آن‌ها آب ندهید، مشکلی برایشان پیش نمی‌آید. (البته که این به معنای هرگز آب ندادن به آن‌ها نیست و عدم توجه به آن‌های نیست.) به همین جهت تقریبا همه کاکتوس های موجود در بازار مقاوم هستند، منتها برخی از آن‌ها از مقاومت بالاتری برخوردار هستند.
ویژگی‌های کاکتوس
کاکتوس گیاه مقاوم و بی دردسری است که بیش از هر چیز نیاز به نور زیاد دارد. کاکتوس‌ها گونه‌های زیادی دارند و در شکل، رنگ و اندازه‌های مختلفی موجودند. شما می‌توانید هرکدام که بیشتر دوست دارید یا با دکور منزل‌تان هماهنگ است، انتخاب کنید. بیشتر کاکتوس‌ها اگر نور زیادی دریافت کنند، گل‌های زیبایی می‌دهند که هر کدام در نوع خود حقیقتا تماشایی هستند.
اگر قصد خرید کاکتوس دارید پیشنهاد می‌کنیم کاکتوس های خودتان را در گلدان های فانتزی، رنگی و زیبا بکارید تا جذابیت‌شان چند برابر شود. همچنین می‌توانید کاکتوس‌ها را در کنار هم بکارید و آثار هنری زیبایی مثل تراریوم کاکتوس یا دیوار کاکتوس خلق کنید.
کاکتوس های مناسب برای نگهداری در خانه
سدوم غوره‌ای یا دم الاغی
سدوم غوره‌ای از جمله کاکتوس های مقاوم با نام علمی سدوم مورگانیوم (Sedum morganianum) است؛ ساکولنت زیبایی که به‌صورت آویز بسیار زیباست و می‌توانید آن را از سقف آویزان کرده یا لبه‌ی پله، کتاب‌خانه یا میز بگذارید.
بلندی هرساقه از سدوم غوره‌ای ممکن است به یک متر هم برسد. رنگ برگ‌های این کاکتوس طوسی و سبز و شبیه به دانه‌ی درشت برنج است. سدوم غوره‌ای به‌ندرت گل می‌دهد، اما اگر گل بدهد در فصل تابستان خواهد بود. گل‌های سدوم غوره‌ای به‌رنگ صورتی و قرمز هستند و در سرشاخه‌ها شکفته می‌شوند.
کاکتوس کریسمس
کاکتوس کریسمس با نام علمی (Schlumbergera x buckleyi) برخلاف دیگر کاکتوس‌ها تیغ‌های تیز ندارد. ساقه‌های این کاکتوس از کاکتوس های مقاوم صاف، پرآب و به‌صورت تکه‌تکه هستند و بلندی هر شاخه از آن تقریبا برابر با 30 سانتیمتر است. اندازه هرشاخه از این گیاه وقتی از یک حدی بزرگتر می‌شود، مستقیم جلو نرفته و به‌صورت آویز و چترمانند می‌شود.
این گیاه در مقایسه با بقیه‌ی کاکتوس‌ها به رطوبت بیش‌تری نیاز دارد پس هر زمان که روی خاکش خشک شد به آن آب بدهید. در طول نگهداری از کاکتوس کریسمس آن را در نور مستقیم نزدیک پنجره بگذارید. اگر به همین شکل از این کاکتوس نگهداری کنید، احتمالا در فصل زمستان که روز‌ها کوتاه‌تر است و نزدیک کریسمس (ماه دی و بهمن) به گل می‌نشیند. اگر شرایط محیطی‌اش کاملا مناسب باشد در پاییز و بهار هم گل می‌دهد. کاکتوس کریسمس از نوع کاکتوس‌های مقاوم جنگلی است و به خاطر همین مورد با شکل همیشگی کاکتوس که درنظر دارید متفاوت است.
گل‌های کاکتوس کریسمس به رنگ نارنجی، صورتی، قرمز یا سفید هستند و رنگ آن بستگی به نوع گیاه دارد. کاکتوس کریسمس مثل بیشتر کاکتوس‌ها نسبت به شرایط نامساعد مقاوم بوده و روش نگهداری آسانی دارد.
کاکتوس مرغ و جوجه
دو نوع ساکولنت هستند که با اسم مرغ و جوجه شناخته می‌شوند. هردوی این کاکتوس‌ها گیاهچه‌های جدیدی را تولید می‌کنند که از گیاه مادر به وجود می‌آیند. یکی از این ساکولنت‌ها اشوریا الگانس (Echeveria elegans) یا ساق عروس است که به شکل گل و دور برگ‌های آن گرد است و هرساله گل‌هایی زنگوله‌مانند تولید می‌کند.
نوع دوم اما سمپرویوم تکتوروم (Sempervivum tectorum) است که آن هم به شکل گل است، اما برگ‌هایش صاف‌تر و نوک‌تیزترند و گل‌های آن کوچک و ستاره‌ای هستند. هردوی این ساکولنت‌ها گونه‌های مختلف با شکل‌ها و رنگ‌های جالب دارند و جمع‌آوری گونه‌های مختلف آن خودش کار سرگرم‌کننده‌ای برای گیاه‌دوستان است.
اشوریا و سمپرویوم نیازهای مشابهی دارند؛ برای مثال خاک هردوی آن‌ها باید بین هر آبیاری خشک شوند چون رطوبت مداوم باعث پوسیدگی ساقه و ریشه آن‌ها می‌شود. این کاکتوس‌ها در نور مستقیم پشت پنجره بهترین رشد را دارند و می‌توانید آن‌ها را به‌راحتی و با جداکردن گیاهچه‌ها و کاشتن آن‌ها در گلدان جدید تکثیر کنید. خاک گلدان این دست از ساکولنت‌ها باید شنی باشد تا زهکشی خوب داشته و آب اضافی از گلدان خارج شود.
گیاه یشم یا کراسولا اواتا
نام‌های دیگر این گیاه، درخت دوستی، درخت پول، درخت شانس و کراسولا درختی و نام علمی آن کراسولا اواتا Crassula ovata است. گیاه یشم بومی آفریقاست، برگ‌های سبز براق و ضخیم دارد و اگر در نور کامل قرار بگیرد، لبه‌ی برگ‌های آن قرمز می‌شود. بلندی این گیاه معمولا بیشتر از ۳۰سانتیمتر نمی‌شود و جز کاکتوس های مقاوم کوتاه قد است. بهتر است گیاه یشم را در گلدان نسبتا سنگینی بکارید چون وقتی که بزرگ شود، وزن گیاهش بالاتر می‌رود و اگر گلدان سبک باشد ممکن است بیفتد.
در طول نگهداری از گیاه یشم باید تا وقتی که روی خاکش کاملا خشک نشده، به آن آب ندهید. از طرفی نگذارید که گیاه خشک شود، چون تشنگی زیاد ممکن است باعث ریختن برگ‌هایش شود.
درخت شیر آفریقایی
نام دیگر این گیاه بشکه‌ی شیر آفریقایی (یا به انگلیسی: African milk barrel) است و علت این نام‌گذاری وجود شیره ای سفیدرنگ در داخل این کاکتوس است. این شیره سمی و چسبنده است و در اثر تماس با پوست ممکن است باعث تحریک و خارش شود.
نام علمی این کاکتوس از کاکتوس های مقاوم اصلا شبیه نام اصلی‌اش نیست و افوربیا تیاگونا (Euphorbia trigona) نامیده می‌شود. درخت شیر افریقایی می‌تواند تا ۹۰ سانتیمتر رشد کرده و به کاکتوسی تنومند و بزرگ تبدیل شود. این گیاه ساقه‌های رو به بالا، مثلثی و چند شاخه تولید می‌کند که هر کدام تیغ‌هایی کوتاه و تیز دارند. برگ‌های کوچکی نیز در نوک ساقه‌های سبز وجود دارد که به رنگ سبز متمایل به قرمزند. اگر از لیست کاکتوس های مقاوم این کاکتوس را برای نگهداری و پرورش دادن انتخاب کرده‌اید در طول نگهداری از آن درنظر داشته باشید که نور زیاد و نیمه‌مرطوب بودن خاک گیاه دو عامل مهم برای رشد این گیاه هستند.
هاورتیا گورخری
هاورتیا گورخری برگ‌های نوک‌تیز و برجستگی‌های راه‌راه مانند سفیدی دارد که باعث شده این گیاه کمیاب و منحصربه فرد جلوه کند. این گیاه در بیشتر گل‌فروشی‌ها موجود است و جز کاکتوس های مقاوم و منعطف به‌شمار می‌رود. اگر قصد نگهداری از این گیاه را دارید آن را پشت پنجره بگذارید تا چندساعت نور غیرمستقیم دریافت کند و بین هر دو آبیاری بگذارید خاکش کاملا خشک شود. هاورتیا گورخری برای ساخت تراریوم و رشد در کنار دیگر ساکولنت‌ها گیاه مناسبی است چون رشد چندانی نداشته و اندازه‌اش نهایتا به ۱۲ سانتیمتر می‌رسد.
کاکتوس ساگوارا
این کاکتوس گیاهی ستونی شکل و یکی از کاکتوس‌های مهم در صحرای سونوران هستند. ساگوارا رشد بسیار آهسته‌ای دارد، اما می‌توانند در طبیعت تا حدود 18 متر رشد کنند. نگهداری از این گیاه در داخل خانه امکان‌پذیر است، اما اگر می‌خواهید در نگهداری این گیاه موفق باشید بهتر است کاکتوسی را انتخاب کنید که به انداره کافی رشد کرده و بیش‌از‌حد جوان نباشد.
این کاکتوس به نور مستقیم خورشید نیاز دارد و زمانی باید آن را آبیاری کنید که که خاک گیاه کاملا خشک شده باشد.
کاکتوس بالش مادر زن
این گیاه که به‌صورت گرد و توپی رشد کرده و می‌تواند تا یک متر ارتفاع و عرض داشته باشد. شاید این کاکتوس به اندازه بقیه اعضای این لیست بزرگ نباشد، اما یکی از بزرگ‌ترین کاکتوس‌های توپی است. کاکتوس بالش مادر زن رشد آهسته‌ای دارد بنابراین بهتر است اندازه بالغ شده این کاکتوس بزرگ را بخرید تا مجبور نباشید سال‌ها برای بزرگ شدنش صبر کنید.
کاکتوس های مناسب برای پرورش در فضای باز
کاکتوس گلابی خاردار
نام علمی کاکتوس گلابی خاردار، آپونتیا (Opuntia) است. به گلابی‌های خاردار (میوه‌ها)، تونا و به برگ‌های بالشتکی آن، نوپال می‌گویند. این کاکتوس از بهترین انواع مناسب برای نگهداری در حیاط است که می‌تواند حدود ۵ تا ۷ متر رشد کند و تیغ‌های آن ۲/۵ سانتیمتر هستند. البته برخی از آن‌ها بدون خار هستند.
آپونتیا بومی آمریکا است. تونا بوی خوشی و رنگ‌های مختلفی مانند قرمز، زرد-نارنجی، قرمز شرابی، یا سبز و اگر به خوبی رسیده باشند، دارد. علاوه بر میوه‌ها، پدهای بالشتکی (نوپال) آن هم قابل خوردن هستند، البته قبل استفاده آن‌ها در غذا، باید به دقت تمیز شوند. نوپال‌ها در غذاهای مکزیکی مختلفی مانند تخم‌مرغ‌ها و سالادها استفاده می‌شوند.
برای تکثیر کردن، فقط به بخش ساقه نیاز دارید. حتماً در فصل بهار یا تابستان آن را بکارید تا نتیجه بهتری بگیرید. هنگام مراقبت از این نوع کاکتوس، نیازی به هرس کردن آن نیست. هنگام انتخاب گلدان و خاک، حتماً از خاک‌های نفوذپذیر استفاده کنید تا آب برای مدت طولانی در خاک باقی نماند. برای پدهای تازه تکثیر شده، در ماه اول، اصلاً به آن آب ندهید. بعد از آن، هر ۲ تا ۴ هفته یک‌بار گیاه را آبیاری کنید.
آپونتیا را در جای پرنور بگذارید، زیرا نور خورشید زیادی لازم دارد. در آب‌وهواهای داغ‌تر، برای جلوگیری از پژمردن گیاه، یک سایه نسبی فراهم کنید. اگر گیاه را در بیرون خانه و درون باغچه می‌کارید، نیازی به کود نخواهید داشت. این کاکتوس‌ها از اواسط بهار تا اواسط تابستان شکوفه می‌دهند.
بعد از تکثیر، ممکن است در اوایل میزان رشد کم باشد و ممکن است ۳ تا ۴ سال طول بکشد تا گیاه گل دهد. همانطور که گفته شد، پدها خوردنی هستند؛ اما فقط ۱⁄۳ پدها را بچینید تا گیاهتان سالم بماند. بهتر است پدها در میانه صبح تا ظهر بریده شوند، زیرا در این زمان اسید درون آن‌ها معمولاً کم است.
کاکتوس چولای جهنده
این گیاه که با نام چولای آویزان نیز معروف است، بومی جنوب غربی ایالات متحده و سونورا و از جمله انواع کاکتوس مناسب برای بیرون و فضای باز و حیاط است. نام علمی آن سیلندراپونتیا فولجیدا (Cylindropuntia fulgida) است و در ارتفاعات ۳۰۰ الی ۱۰۰۰ متر رشد می‌کند. چولای جهنده شبیه درخت است و تا چهار متر رشد می‌کند. بیرون‌زدگی‌های زگیل مانند آن بر روی ساقه، بین ۶ تا ۹ میلی‌متر هستند. گل‌های آن در طیف رنگی صورتی، سفید و ارغوانی قرار می‌گیرند و به اندازه ۲/۵ سانتیمتر هستند.
نام «چولای جهنده» به خاطر این است که ساقه‌های آن با کوچکترین لمس، جدا می‌شوند. تیغ‌های تیز آن هر جا که پخش شوند، به بدن انسان یا حیوان می‌چسبند. وقتی مردم ساقه‌های آن را جدا می‌کنند و تیغ‌ها را روی زمین می‌اندازند، این تیغ‌ها به آسانی در همان مکان ریشه می‌کنند.
چولاها در خاک‌های نسبتاً اسیدی با اسیدیته ۶ (PH 6) رشد می‌کنند. بهترین خاک برای این نوع کاکتوس، خاک دارای شن و ماسه است. هنگام عوض کردن گلدان این کاکتوس‌ها، مانند هر کاکتوس دیگری، مراقب باشید که خارها به دستتان فرو نروند و نچسبند. یک جفت دستکش چرمی بپوشید و با روزنامه یا کاغذ شروع به برداشتن ساقه‌ها و تیغ‌ها کنید تا هیچ تماسی با تیغ‌ها نداشته باشید.
آن‌ها به نور فراوان نیاز دارند و در گلخانه‌هایی که دارای سایه نسبی باشند، هم خوب رشد می‌کنند. قبل از آب دادن به گل، حتماً رطوبت خاک را چک کنید. اگر هنوز مرطوب است، برای جلوگیری از آبیاری بیش از حد، صبر کنید تا کاملاً خشک شود.
کاکتوس پیرمرد
شاید به خاطر نام خنده‌دار این گیاه، فکر کنید این‌چنین گیاهی وجود ندارد، اما اشتباه می‌کنید. این نوع کاکتوس بومی مناطق هیدالگو و گواناجواتا در مکزیک و از بهترین انواع کاکتوس مناسب برای نگهداری در حیاط است.
نام علمی این گونه، سفالوسروس سنیلیس (Cephalocereus senilis) است، یک گونه ستونی که دارای چند ساقه می‌شود و ساقه‌ها بین ۵ تا ۱۵ متر رشد می‌کنند. آنچه باعث جذابیت این گونه خاص می‌شود، یک پوشش کرک‌دار با موهای سفید و بلند است که دقیقه آدم را یاد موهای ژولیده یک پیرمرد می‌اندازد؛ نام گیاه هم به همین خاطر است.
مدت زمان زیادی شاید بین ۱۰ تا ۲۰ سال طول می‌کشد تا این کاکتوس در هر نقطه از بدنه خود گل بدهد. گل‌ها معمولاً زرد، قرمز یا سفید هستند و در شب‌ها باز می‌شوند. این کاکتوس‌ها در بهار گل می‌دهند.
این گونه در هوای مدیترانه‌ای رشد می‌کند و خاک آن باید دارای ترکیب و نفوذپذیری خوبی باشد. بهترین راه برای تکثیر و پرورش آن، استفاده از بذر است، زیرا بریدن آن کار آسانی نیست. کاکتوس پیرمرد به آهستگی رشد می‌کند و ممکن است دوره جوانه‌زنی آن سه ماه طول بکشد، به همین دلیل خریدن یک کاکتوس رشد کرده، فکر بهتر و آسان‌تری است.
این گونه کاکتوس عاشق نور زیاد و گرما است و به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد. قبل آبیاری با دقت این کاکتوس‌ها، حتماً از خشک بودن خاک، اطمینان حاصل کنید.
کاکتوس بادام‌زمینی
یک کاکتوس بادام‌زمینی را می‌توان هم در داخل و هم در خارج از خانه پرورش داد. نام علمی آن اچینوپسیس چاماسروس (Echinopsis chamaecereus) و بومی آرژانتین و مناسب حیاط است. دارای ساقه‌هایی بلند به اندازه ۱ سانتیمتر و گل‌های نارنجی به پهنای ۴ سانتیمتر است. گل‌های آن در اواخر بهار باز می‌شوند. این گل‌ها می‌توانند تا ۱۵ سانتیمتر رشد کنند.
این کاکتوس منحصر به فرد در باغچه‌های مناطق گرم بسیار مشهور است و به سرعت رشد می‌کند. این مناطق شامل آریزونا، تگزاس و کالیفرنیا می‌شوند. کاکتوس‌های بادام‌زمینی بسیار مستعد پوسیدگی هستند و فقط باید زمانی آن‌ها را آبیاری کرد که قسمت بالای خاک آن‌ها، به شدت خشک شده باشد. می‌توانید یک چوب را درون خاک فرو کنید، اگر خاک‌هایی که به چوب می‌چسبند هنوز رطوبت دارند، کاکتوس را آبیاری نکنید.
همچنین تا جایی که می‌توانید آن را در معرض نور خورشید قرار دهید، زیرا این گونه دمای گرم را بیشتر دوست دارد.
کاکتوس مشعل نقره‌ای
کاکتوس مشعل نقره‌ای که به آن قطب برفی و مشعل پشمی نیز می‌گویند، متعلق به مناطق کوهستانی آرژانتین و بولیوی و از انواع مناسب حیاط است. ارتفاع آن ۳ متر و دارای ساقه‌های طوسی سبز عمودی و باریکی است که پهنای آن‌ها به ۶ سانتیمتر می‌رسد.
نام علمی آن سلیستو کاکتوس استروسی (Cleistocactus strausii) است. خاک‌هایی که تخلخل بالایی دارند، بهترین نوع خاک برای آن محسوب می‌شوند. به نور زیاد خورشید نیاز دارد، اما نباید دمای محیط آن خیلی بالا باشد. برای شکوفه دادن، به چندین ساعت نور کامل خورشید در طول روز نیاز دارد. این گیاه در کمال تعجب می‌تواند دمای -۱۰ درجه را نیز تحمل کند.
کاکتوس آلاله دکمه‌دار
کاکتوس آلاله دکمه‌دار جزو دسته کاکتوس‌های جوجه‌تیغی است. نام علمی آن اچینوسروس تریگلوچیدیاتوس (Echinocereus triglochidiatus) و متعلق به شمال مکزیک و جنوب غرب ایالات متحده است. با نام‌های دیگری از جمله فنجان شرابی یا کاکتوس تپه مجاوه نیز معروف است. یکی از ویژگی‌های متمایز آن این است که دارای پایه گرد و گوشتالو با صدها شاخه استوانه‌ای شکل تقریباً پشمی است.
گل‌های آن که قرمز نارنجی یا قرمز مایل به نارنجی هستند، در اواخر بهار شکوفه می‌دهند و پهنای آن‌ها ۸ تا ۹ سانتیمتر است. این گیاهان به کمی رطوبت، کمی نور خورشید و خاک نفوذپذیری نیاز دارند که به سرعت آب را جذب کند.
کاکتوس ملکه شب
کاکتوس ملکه شب که نام علمی آن اپیفیلوم اوکسیپتالوم (Epiphyllum oxypetalum) است با نام نی هلندی نیز معروف است. این کاکتوس متعلق به جنوب مکزیک و برخی نواحی آمریکا است، گیاهی است که سریعاً رشد می‌کند و از اواخر بهار تا تابستان گل می‌دهد. ساقه‌های آن دو نوع هستند: ساقه‌های اولیه که تا ۶ متر رشد می‌کنند و ساقه‌های ثانویه پهن هستند و به اندازه ۳۰ سانتیمتر در ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر رشد می‌کنند.
شکوفه‌های آن‌ها فقط در شب‌ها باز می‌شوند و پیش از طلوع پژمرده می‌شوند. گل‌ها معمولاً به رنگ سفید هستند، بوی شیرینی دارند و به طول ۳۰ سانتیمتر و عرض ۱۷ سانتیمتر هستند. میوه‌های آن به رنگ بنفش قرمز هستند.
حتماً آن‌ها را جلوی نور صبح قرار دهید، اما آن‌ها را در معرض نور خورشید عصر نگذارید زیرا برگ‌های آن به سرعت پژمرده می‌شوند. در صورت امکان، آن‌ها را در سایه قرار دهید. این گونه از زمستان‌های ملایم و معتدل لذت می‌برد و از آبیاری بیش از حد متنفر است.
