مقالات عمومی
آموزش ساخت کود خانگی برای گیاهان
شهریور
همۀ عاشقان گل و گیاه می‌دانند که سلامت گیاهان به سلامت خاک وابسته است. چون پس از مدتی خاک، مواد مغذی درون خود را از دست می‌دهد که این برای گیاه شما خبر خوبی نیست و نیاز است تا دوباره مواد مغذی به خاک گیاه شما اضافه شود.
یک گیاه گرسنه به سمت نابودی می‌رود زیرا گیاهان آپارتمانی برای ادامه زندگی و شادابی نیاز به مواد مغذی در خاک دارند.
مفیدترین مواد موردنیاز گیاهان درواقع شامل سه مادۀ اصلی موجود در کودها هستند: نیتروژن، فسفر و پتاسیم. هرکدام از اینها نقش مهمی در رشد و سلامت باغچه و گلدان‌ها دارند:
نیتروژن مسئول رشد برگها و بلندشدن ساقه‌ها است؛
فسفر به گل‌دهی و داشتن ریشه‌ای سالم و قوی کمک می‌کند؛
پتاسیم هم موجب تولید پروتئین می‌شود و به رشد گیاه، مقاومت در برابر آفت‌ها، عمر بیشتر، دورکردن حشرات و استفادۀ مؤثرتر گیاه از آب کمک می‌کند. کمبود پتاسیم در برخی مواقع موجب زردشدن برگها می‌شود.
قانون ساده در استفاده از کودها این است: «کم آن هم زیاد است!» کود غلیظ و زیاد ممکن است به‌شدت به گیاه آسیب بزند. اگر گیاه بیش از اندازه کود دریافت کند، احتمال دارد دچار سوختگی شود. برگ‌های پژمرده با گوشه‌های قهوه‌ای و پیچ‌خورده از نشانه‌های رایج کوددهی بیشازحد به گیاه محسوب می‌شود.
کمبودهای گیاهان و راه‌های درمان آنها
گیاهان مشکلات و کمبودهای‌شان را با شکل ظاهری‌شان به ما می‌گویند. برگ‌های زرد و پژمرده ، نوک سوخته برگها، لکه های قهوه ای روی برگ گیاه،رشد کم یا توقف در رشد گیاه روش‌هایی است که یک گیاه به ما می‌گوید حال خوبی ندارد.
کمبود نیتروژن
نشانه‌های کمبود نیتروژن داشتن برگ‌های زرد یا سبز کمرنگ، رشد ناقص است و برای رفع این مشکل باید مقداری قهوه را مستقیما به خاک خود اضافه کنید یا گیاهانی را نزدیک گیاه دچار کمبود بکارید که نیتروژن زیادی تولید کنند مانند لوبیا یا نخود فرنگی.
کمبود فسفر
نشانه‌های آن تیره شدن لبه برگها، گل‌های کوچک یا عدم رشد گل‌ها، توقف رشد گیاه است و راه حل آن است که کنجاله استخوان به خاک خود اضافه کنید. همچنین می‌توانید از آب آکواریوم برای این‌کار استفاده کنید. البته حواستان باشد که آب آکواریم حاوی نمک نباشد. این آب همچنین منبع نیتروژن خوبی نیز است.
کمبود پتاسیم
نشانه‌های آن نقطه‌های قهوه‌ای بر روی برگ، رگ‌های قهوه‌ای یا زرد بر روی برگ، لبه‌های زرداست و برای درمان آن باید پوست موز را حدود سه سانت در خاک قرار دهید. پوست موز به آرامی شروع به پوشیدن می‌کند و پتاسیم گیاه شما را تامین می‌کند. پوست موز همچنین باعث می‌شود شته‌ها به سراغ گیاه شما نیایند.
کمبود منیزیم
نشانه‌های آن رگ‌ها یا لبه‌های زرد بر روی برگ، گاهی ظاهری مرمری پیدا می‌کند. برای رفع این رگه‌ها باید پیش از آ‌ب‌دهی نمک حمام را بر روی خاک گلدان خود بپاشید. نمک حمام به خصوص برای گوجه‌فرنگی، فلفل و رز مناسب است.
کمبود کلسیم
نشانه‌ها: نقاط زرد رنگ بین رگ‌های برگ، توقف رشد شکوفه‌ها، ساقه‌های ضعیف یا مرده است.که برای درمان پوسته شکسته تخم‌مرغ را به خاک خود اضافه کنید. این روش به آهستگی به گیاه شما کمک می‌کند پس مطمئن شوید که پوسته تخم‌مرغ به خوبی در گلدان شما قرار گرفته است.
مقایسه کود خانگی با کود شیمیایی
کودهای شیمیایی و مصنوعی از ترکیب مواد غیرطبیعی ساخته می‌شوند. معمولا غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم در این مواد زیاد است. هرچند این کودها سریع‌تر عمل می‌کنند، اما معایبی هم دارند. کودهای شیمیایی قادر به غنی‌کردن خاک نیستند و به‌مرورِزمان، سازواره‌های مثبت خاک سالم را از بین می‌برند. این کودها در طولانی‌مدت موجب به‌تأخیرافتادن رشد گیاهان می‌شوند.
از طرف دیگر، کودهای طبیعی و ارگانیک مواد مختلفی مثل کنجاله پنبه‌دانه، کنجالهٔ الفاالفا یا شیرهٔ ماهی هستند که موجب فراهم‌شدن نیتروژن می‌شوند. کنجالهٔ گرانیت یا کتانجک برای تولید پتاسیم و سنگ فسفات و کنجالۀ استخوان برای تولید فسفر لازم است. یکی از نقطه‌ضعف‌های کودهای ارگانیک و طبیعی این است که عملکرد آهسته‌تری دارند.
روش‌های ساخت کود خانگی
تفالۀ قهوه
پس از دم‌کردن و نوشیدن قهوه، به‌جای دورریختن تفالۀ آن، بگذارید خشک شود و از آن به‌عنوان کود گیاهی استفاده کنید. تفالۀ قهوه میزان درخور توجهی نیتروژن، پتاس و فسفریک اسید دارد. روش‌های مختلفی برای استفاده از کود قهوه وجود دارد. می‌توانید تفاله را روی سطح خاک بریزید، تفاله را ته گلدان بریزید یا گیاه را با قهوه آبیاری کنید. برای این کار تفالۀ قهوه را به‌مدت یک هفته در آب بخیسانید و از آن برای آبیاری استفاده کنید. این کود برای گیاهان دوستدار محیط اسیدی بسیار مناسب است. اگر گیاه آزالیا، ادریسی، رز، ماگنولیا، کاملیا، همیشه‌سبز، بلوبری، آووکادو، گوجه‌فرنگی یا درختان میوه‌دار نگهداری می‌کنید، با ساخت کود قهوه، به گیاهانتان جانی تازه دهید.
نمک
یک قاشق غذاخوری نمک را در حدود سه‌ونیم لیتر آب حل کنید. این کود مقدار فراوانی از سولفور و منیزیم گیاهانتان را تأمین می‌کند. این مواد، به‌خصوص برای رز و گوجه‌فرنگی، مفید هستند. می‌توانید با تهیه کود خانگی نمک، از آن برای تقویت گیاهان داخل یا خارج خانه استفاده کنید.
موز و پوست موز
موز میوه‌ای است که در تمام فصول در دسترس است و تقریبا در هر خانه‌ای پیدا می‌شود. ما این میوه را برای تأمین پتاسیم موردنیاز بدنمان مصرف می‌کنیم. شاید تعجب کنید که گل‌های رز هم عاشق پتاسیم هستند. زمانی که گیاه رز را می‌کارید، یک موز یا پوستش را در زیر خاک آن قرار دهید تا پتاسیم موردنیاز گیاه به‌خوبی تأمین شود. همچنین می‌توانید پوست موز را روی سطح خاک قرار دهید.
پوست تخم‌مرغ
لیمو ترش در باغبانی خواص بسیاری برای گیاهان دارد. این ماده کمک می‌کند میزان اسیدی‌بودن خاک برای گیاهانی که محیط اسیدی را نمی‌پسندند، کاهش یابد. همچنین لیموترش سرشار از کلسیم است که ماده‌ای ضروری برای گیاهان محسوب می‌شود.
پوست تخم‌مرغ هم خواصی مشابه لیموترش دارد. درست کردن کود خانگی با پوست تخم‌مرغ یکی از روش‌های راحت است. این ماده دارای نیتروژن و فسفریک اسید است که آن را به کود خانگی بسیار مناسبی تبدیل می‌کند. کلسیم ماده‌ای مغذی و حیاتی برای گیاهان است که به رشدشان کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که ۹۳درصد پوست تخم‌مرغ کلسیم کربنات است؛ ماده‌ای که درواقع نام علمی لیموترش است. گیاهان حجم زیادی از کلسیم موردنیازشان را از خاک می‌گیرند؛ پس برای داشتن گیاهانی شاداب‌تر، بهتر است کلسیم خاک همیشه تأمین باشد. پوست تخم‌مرغ را خرد یا پودر کنید و روی سطح خاک بپاشید.
پس‌مانده‌های سبزیجات
با استفاده از پس‌مانده‌های آشپزخانه و باغچه‌تان، خودتان کمپوست درست کنید. کمپوست مواد مغذی را به‌آرامی در خاک آزاد می‌کند. این یعنی باغچه‌ای که به‌خوبی با کمپوست تغذیه شده، می‌تواند یک تا دو سال بدون نیاز به تکرار یا اضافه‌کردن کود، گیاهان شادابی داشته باشد. کمپوست باعث حفظ رطوبت خاک هم می‌شود که برای حفظ باغچهٔ سبزیجات، در طول تابستان‌های گرم و خشک، بسیار ضروری است.
ملاس
ملاس عصاره‌ای غلیظ، تیره و چسبناک است که درواقع محصولی جانبی در روند تولید شکر است. ملاس به‌شکل کمپوست مایع، تعداد میکروب‌ها و باکتری‌های مفید خاک را افزایش می‌دهد. این موضوع باعث رشد و سلامت گیاهان می‌شود. برای تهیۀ کمپوست مایع، یک تا سه قاشق غذاخوری ملاس را در سه لیتر آب حل کنید. می‌توانید از این محلول هفته‌ای یک بار استفاده کنید و رشد گیاهانتان را ببینید.
خاکستر چوب
پاشیدن خاکستر چوب روی سطح خاک، کلسیم کربنات و پتاسیم گیاهان را تأمین می‌کند. به یاد داشته باشید که از زغال استفاده نکنید؛ این ماده برای گیاهان زیان‌آور است.
امولسیون ماهی
زائدات ماهی و آب آکواریوم ماهی خواص فراوانی برای گیاهان دارد. این کود از قسمت‌های زائد و شکم ماهی تهیه و با آب مخلوط می‌شود. صدها سال است که از این نوع کود در کشاورزی استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که ساخت این کود چند هفته زمان می‌برد و ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشد.
بشکه‌ای بزرگ را با دو قسمت آب و یک قسمت زائدات ماهی پر کنید. اجازه دهید این مخلوط به‌مدت ۲۴ ساعت باقی بماند. پس از گذشت این مدت، بشکه را با آب تازه پر کنید. درب بشکه را روی آن قرار دهید؛ اما سفتش نکنید. حدود سه هفته به محتویات بشکه استراحت بدهید. کود آماده است. برای هر ده متر مربع، می‌توانید حدود ده لیتر از این مایع استفاده کنید. اگر بتوانید بوی این کود را تحمل کنید، کود خانگی بسیار مغذی و مفیدی خواهید داشت.
چای سبز
چای سبز رقیق را می‌توانید برای آبیاری گیاهان استفاده و به‌این‌ترتیب به هیدرات‌کردن گیاهان کمک کنید. یک چای سبز کیسه‌ای را در هفت لیتر آب دم کنید و بگذارید خنک شود. سپس از این محلول برای آبیاری گیاهان استفاده کنید.
سرکه
استیک اسید موجود در سرکه برای گیاهانی مثل گل رز، برخی گیاهان آپارتمانی و سبزیجات مفید خواهد بود. برای درست کردن کود خانگی سرکه، تنها کافی است یک قاشق غذاخوری سرکۀ سفید را با سه لیتر آب ترکیب کنید. هر سه ماه یک بار از این مایع برای آبیاری گیاهان استفاده کنید تا بهترین نتیجه را به دست آورید.
کنجالۀ استخوان
با تهیه کود خانگی استخوان، هم از دورریزهای آشپزخانه استفاده کرده‌اید و هم گیاهان شاداب‌تری خواهید داشت. با جوشاندن اسکلت مرغ می‌توانید کود خانگی دیگری تهیه کنید. ابتدا استخوان‌ها را حسابی تمیز کنید. استخوان‌ها را چندین ساعت بپزید. شعله را خاموش کنید و بگذارید محتویات قابلمه خنک شود. استخوان‌ها باید به‌قدری بپزند که حسابی نرم شوند و بتوانید آنها را به‌همراه آب در مخلوط‌کن پوره کنید. مادهٔ به‌دست‌آمده را در سطح پایین خاک و زیر گیاهان بریزید. تهیه کود خانگی کنجالۀ استخوان برای گوجه‌فرنگی و گیاهان گل‌دار بسیار مفید خواهد بود.
چمن زده‌شده
اگر چمن طبیعی در حیاط منزلتان دارید، حتما پس از اصلاح چمن، از چمن زده‌شده برای تهیه کود خانگی استفاده کنید. چمن کودی گیاهی است که مانع رشد علف هرز در باغچه می‌شود. همچنین این کود سرشار از نیتروژن است که برای گیاهان ماده‌ای ضروری محسوب می‌شود. چمن زده‌شده را در یک سطل بزرگ آب بریزید. پنج روز صبر کنید. سپس با اضافه‌کردن ده لیوان آب تازه به یک لیوان آب‌چمن، آن را رقیق و گیاهان را آبیاری کنید.
علف هرز
علف‌های هرز نیتروژن فراوانی دارند که باعث می‌شود کودی عالی باشند. مشکل اینجا است که قطعا وقتی علف‌های هرز را از خاک بیرون می‌آورید، مایل نیستید آنها را به خاک بازگردانید. اگر از علف‌ها به‌صورت مستقیم استفاده کنید، دوباره علف‌های تازه‌ای در باغچه رشد خواهند کرد. پس راه‌حل چیست؟ چای علف هرز درست کنید! برای این کار، یک‌چهارم از یک سطل بزرگ را با علف هرز پر کنید و روی آن آب بریزید. اجازه دهید علف‌ها یک یا دو هفته در آب خیس بخورند. وقتی رنگ آب مثل چای قهوه‌ای شد، گیاهان را با آن آبیاری کنید.
کود حیوانی
مدفوع گاو، اسب یا مرغ مادۀ اصلی کود حیوانی است. این کود میزان فراوانی نیتروژن و دیگر مواد مغذی دارد؛ اما استفاده از آن به دقت بسیاری نیاز دارد. کود حیوانیِ تازه حالت اسیدی زیادی دارد و درواقع مواد مغذی آن بیشازحد است و ممکن است باعث سوختن گیاهان شود. بهترین کار، استفاده از کمپوست کود حیوانی است. ازآنجاکه مواد مغذی و حالت اسیدی این کمپوست رقیق‌تر می‌شود، می‌توانید از این کمپوست برای بهبود نگهداشت آب در خاک (بدون ایجاد مشکل برای گیاه) استفاده کنید. برای ساخت کود و کمپوست حیوانی نیازی نیست زمان چندانی صبر کنید. این کود خیلی سریع به اصلاح‌کننده‌ای عالی و بدون بو برای خاک تبدیل می‌شود.
برگ درخت
به‌جای دورریختن برگ‌های پاییزی، آنها را برای باغچه‌تان جمع کنید. برگها غنی از مواد معدنی جزئی هستند که با کرم‌های باغچه مقابله می‌کنند، موجب حفظ رطوبت خاک می‌شوند و خاک‌های سنگین را سبک می‌کنند. به دو روش می‌توانید از این کود استفاده کنید: برگ را با خاک مخلوط کنید یا آن را به‌عنوان کود گیاهی به کار ببرید. با ساخت کود برگ درخت، هم به باروری گیاهان کمک می‌کنید و هم رشد علف‌های هرز را کاهش می‌دهید.
ژلاتین
تهیه کود خانگی با استفاده از ژلاتین هم ممکن است. این ماده سرشار از نیتروژن است که به رشد و سلامت گیاهان کمک می‌کند. یک قاشق غذاخوری ژلاتین خالص را در آب گرم حل کنید و بعد سه لیوان آب سرد به آ اضافه کنید. ماهی یک بار از این مایع روی خاک بریزید.
کود مایع فوری
می‌توانید با استفاده از چای، کود مایع فوری درست کنید. در یک تنگ بزرگ، یک قاشق غذاخوری بیکینگ‌پودر، یک قاشق چای‌خوری آمونیاک، سه قاشق چای‌خوری پودر چای سرد فوری یا تی‌بگ و سه قاشق چای‌خوری ملاس بریزید. همچنین در ظرفی جداگانه سه قاشق غذاخوری ملاس، سه قاشق غذاخوری هیدروژن پراکسید ۳٪، یک‌چهارم پیمانه زائدات استخوانی خردشده، یک عدد پوست تخم‌مرغ خردشده و نصف یک پوست موز خشک‌شده را باهم مخلوط کنید و در تنگ بریزید. حالا به محتویات تنگ آب اضافه کنید و یک ساعت صبر کنید. کود مایع آماده است.
آمونیاک موجود در این کود، میزان نیتروژن را افزایش می‌دهد و چای با داشتن تانیک اسید، به گیاهان کمک می‌کند مواد مغذی بیشتری جذب کنند. اکسیژن این محلول از هیدروژن پراکسید تأمین می‌شود و موز هم پتاسیم لازم را فراهم می‌کند.
نکات کلیدی که باید در تهیه کود خانگی به آن توجه کنید
- اگر خاکی که در باغچه یا گلدان ها به کار برده اید، قلیایی است، می توانید از برگ های سوزنی کاج استفاده کنید که در اسیدی کردن خاک به شما کمک زیادی می کند.
- در باغبانی به موادی مانند برگ، نی و چوب خشک، مواد قهوه ای و به مواد طبیعی با رنگ سبز و تازه مانند علف تازه و برخی پسماندهای آشپزخانه ها مواد سبز گفته می شود.
- برای تولید کود از گوشت و مواد گوشتی، مواد لبنی و چرب مثل سس سالاد و کره بادام زمینی استفاده نکنید زیرا ضایعات گوشت در کمپوست باعث ایجاد بوی بد و جذب حشرات موذی می شود.
- برای تهیه زودتر کود گیاهی می توانید از مواد نیتروژنی مانند علف های کنده شده، برگ و شاخه های هرس شده ، ضایعات چای کمک بگیرید؛ البته مخلوط و مرطوب کردن این مواد به صورت مستمر را نیز فراموش نکنید.
- برای تهیه کود کمپوست از پوست تخم مرغ نیز می توانید استفاده کنید اما دقت کنید که پوست تخم مرغ به کندی تجزیه خواهد شد.
